Soạn Câu hỏi 1 trang 26 SGK Văn 12 Kết nối tri thức – Thực hành Tiếng Việt Biện pháp tu từ nói mỉa – nghịch ngữ: Đặc điểm và tác dụng. Gợi ý: Đọc kĩ khái niệm của biện pháp tu từ nói mỉa.
Câu hỏi/Đề bài:
Xác định biện pháp tu từ nói mỉa và phân tích hiệu quả của nó ở từng trường hợp sau đây:
a. Công chúng luôn vỗ tay hoan hô Xuân, còn trên khán đài, đức vua Xiêm đã lộ ra mặt rồng tất cả sự thịnh nộ của vị thiên tử thế thiên hành đạo ở cái nước có hàng triệu con voi.
(Vũ trọng Phụng, Số đỏ)
b. Trên mép ông, ông đã bao công trình mới cấy được từng ấy râu. […] Thì sau hết, những lông tơ nó cũng dài ra, và trông rõ hơn. Và đến bây giờ, đứng ở hai bên miệng ông, nó hình thành hai cái dấu chua nghĩa (…)
(Nguyễn Công Hoan, Đồng hào có ma)
Hướng dẫn:
Đọc kĩ khái niệm của biện pháp tu từ nói mỉa, xác định từ ngữ thể hiện chiều hướng đánh giá tiêu cực về một đối tượng trong ví dụ, nó thể hiện điều gì? Tác giả sử dụng nhằm mục đích gì?
Lời giải:
a. Biện pháp tu từ nói mỉa: “mặt rồng”; “vị thiên tử” có tác dụng:
– Nhấn mạnh sự tức giận của đức vua Xiêm, một người quyền cao chức trọng giống như một con rồng, một vị thiên tử.
– Phê phán nhà vua bởi ông dùng quyền lực của mình không đúng chỗ, cơn thịnh nộ ấy đang khiến đức vua trở nên thiếu uy quyền và trở nên nực cười.
b. Biện pháp tu từ nói mỉa: “bao công trình”, “dấu chua”, “từng ấy” có tác dụng:
– Cho người đọc thấy được rằng ông quan này vơ vét của cải, lấy cả những đồng hào lẻ của nên nên mất công đi cấy râu cho đến khi nó mọc lông tơ thì cái râu đó không rõ nữa.
– Phê phán bọn cường hào ác bá ngày xưa, cái tính tham lam vơ vét táng tận lương tâm của chúng xuất phát từ bên trong nên có nhân tạo bề ngoài như thế nào cũng không hề che giấu được.