Hướng dẫn giải Bài tham khảo Mẫu 1 Phân tích văn bản Tảo phát Bạch Đế thành – Văn mẫu 11 Chân trời sáng tạo.
Câu hỏi/Đề bài:
Lý Bạch được mệnh danh là thiên tài thơ ca, ông đóng góp rất lớn vào công cuộc phát triển thơ Đường. Thơ ông mang mang nét phóng khoáng, tự do nhưng rất giản dị. Thơ của ông phong phú ở rất nhiều chủ đề khác nhau như thiên nhiên non nước hữu tình, tình yêu, quê hương đất nước. Nổi bật trong số đó là tác phẩm “Tảo phát Bạch Đế thành” được sáng tác năm 759 in trong Thơ Đường ở Việt Nam. Bài thơ là bức tranh thiên nhiên bao la hùng vĩ trên đường từ Bạch Đế đến Giang Lăng.
“Triêu từ Bạch Đế thái vân giang
Thiên lí Giang Lăng nhất nhật hoàn
Lưỡng ngạn viên thanh đề bất trú
Khinh chu dĩ quá vạn trùng san”
Bài thơ sử dụng thể thơ thất ngôn tứ tuyệt Đường luật, với ngôn từ giản dị, gần gũi khiến câu thơ của Lý Bạch càng gần gũi với người đọc hơn. Hai câu đầu là hình ảnh chia ly, từ biệt Bạch Đế để đến Giang Lăng. Dù chia ly từ biệt nhưng khung cảnh mở ra lại không hề buồn thương mà lại rực rỡ của sắc mây. Từ Bạch Đế đến Giang Lăng sẽ phải đi qua con sông Trường Giang chảy xiết với muôn trùng núi non hùng vĩ. Trong con mắt của Lý Bạch chia ly không có nghĩa là kết thúc mà khởi đầu cho hành trình mới. Chính vì thế thiên nhiên hiện nên cũng thật hùng vĩ tươi mới. Con đường đi rất xa cả ngàn dặm, nhưng chỉ mất một ngày để đến nơi thì thật vô lý. Nhưng khi nhìn những hình ảnh, nghe những âm thanh qua ngòi bút của Lí Bạch thì nó hoàn toàn có thể xảy ra. Hai câu sau như vẽ ra một bức tranh thiên nhiên, mà ở đó con người và cảnh vật như hòa vào nhau, nó sinh động và thật hùng vĩ. Lý Bạch không nhắc gì đến thác nước và núi non xung quanh, nhưng qua nét vẽ tài hoa của tác giả ta vẫn có thể cảm nhận được bức tranh thiên nhiên lúc đó. Muốn vượt ngàn dặm trong một ngày, thì con thuyền phải đi rất nhanh và không dừng lại.
Lúc này khung cảnh lại sinh động hơn khi có sự xuất hiện của thiên nhiên con vật. Thuyền vừa đi vừa nghe thấy tiếng “vượn kêu không dứt”. Vì đi nhanh nên không nghe thấy tiếng vượn kêu ở một nơi, mà nó kéo dài bất tận và không dứt. Lý Bạch đi trên con thuyền lướt băng băng trên mặt nước, nó rẽ nước, vượt qua núi non hùng vĩ để về với Giang Lăng. Con thuyền nhẹ nhàng đi trên mặt nước như không có bất kì cái gì cản trở và vướng bận được nó. Đó cũng là nét đặc trưng trong miêu tả thiên nhiên, non nước hữu tình của Lý Bạch. Thiên nhiên khoáng đạt trùng điệp, cảnh vật và con người thì tự tại như chính con người của ông. Ông không vướng bận sự đời, an nhiên tự tại cảm nhận thiên nhiên. Đi một ngày đường dài, nhưng lại không hề u ám, nặng nề mà nó nhẹ nhàng tại. Cùng thời với Lý Bạch, Đỗ Phủ cũng có những bài thơ hay về non nước hữu tình. Họ có những nét sáng tạo độc đáo riêng trong từng bài thơ. Đọc những bài thơ của cả hai tác giả đều vẽ ra một bức tranh thiên nhiên tráng lệ, nhưng xây dựng hình ảnh lại rất giản dị và phóng khoáng.
Một nhà phê bình văn học đã nhận xét “Thơ Lý Bạch mang đến cái hồn của người viết, vừa phóng khoáng giản dị nhưng cũng rất màu sắc”. Qua tác phẩm “Tảo phát Bạch Đế thành” của Lý Bạch ta càng thấy câu nói trên là đúng. Một bức tranh thiên nhiên trùng điệp, phóng khoáng cùng với một tâm hồn người thi sĩ giàu tình cảm. Đọc thơ Lý Bạch ta như được thả hồn vào từng con chữ, từng bức tranh thiên nhiên mà ông vẽ ra thật đẹp và cuốn hút.