Giải Câu tham khảo Mẫu 2 Phân tích những cảm nhận tinh tế của nhà thơ Xuân Diệu trước thiên nhiên thể hiện trong bài "Đây mùa thu tới" – Văn mẫu 11 Cánh diều.
Câu hỏi/Đề bài:
Khi gió thu mang theo hơi lạnh, tâm hồn của những người sáng tạo bất ngờ trở nên nhạy cảm, nhận biết những thay đổi tinh tế của thời gian và đất trời. Xuân Diệu, người thi sĩ mới nhất trong dòng thơ mới, không ngần ngại bày tỏ cảm nhận của mình về mùa thu qua bài thơ Đây mùa thu tới. Bức tranh thu được vẽ qua đôi mắt tinh tế của ông, từ đó chúng ta có cơ hội hiểu rõ hơn về nghệ thuật và tình yêu thiên nhiên của nhà thơ.
Sự tinh tế của ‘nhà thơ lãng mạn’ bắt đầu hiện hữu từ tựa đề độc đáo của tác phẩm. ‘Mùa thu đã ghé thăm’ mở ra một cánh cửa huyền bí của thời gian, mùa thu không chỉ là một thực tại trước mắt mà còn là hình ảnh sống động trong tâm trí người đọc. Tâm hồn tinh tế của nhà thơ giữ chặt từng khoảnh khắc, để sau đó, tâm thơ gặp gỡ tâm thu, làm bộ loại bộ não nhạy cảm với sự biến đổi của bầu trời và đất đá. Bức tranh thay đổi mùa thu được thể hiện qua tâm hồn thơ tế độc đáo đó.
Thiên nhiên nói chung và mùa thu nói riêng là chủ đề quen thuộc trên bức tranh văn hóa đa dạng và phong phú. Khi diễn đạt về mùa thu, các nhà thơ xưa thường sử dụng ngôn ngữ cổ điển như ‘Lá vàng rơi như cơn mưa – Mùa thu đậm đà khắp thiên hạ’, nhưng Xuân Diệu – ‘người làm mới trong thế giới thơ mới’ (như Hoài Thanh nói) lại tạo ấn tượng với hình ảnh của những cành liễu:
“Rụng liễu đong đưa dưới bóng câyTóc buồn thả phơi gió đưa bay”
Trong không gian trầm bổng của ‘đong đưa’, sự trống trải của khoảnh khắc chuyển mùa, những cành liễu xuất hiện yên bình dưới tư thế ‘thả phơi gió đưa bay’ cho thấy cái nhìn nghệ thuật mới lạ của nhà thơ: Sự hoàn hảo của con người là vẻ đẹp tiêu biểu của thiên nhiên. Nỗi buồn của nhà thơ lạc vào cảnh vật, biến cành liễu thành ‘lá rơi’ nặng trĩu tạo nên cách cảm nhận rất tinh tế về vẻ đẹp của liễu, một nét đẹp của liễu. Những cành liễu treo lơ lửng trên bầu trời như ‘rơi lệ’ trong bối cảnh ‘thả phơi gió đưa bay’ làm cho nỗi buồn trở nên sâu sắc hơn. Tâm thu hiện lên kết hợp với hình ảnh mảnh mai và rơi rụng qua từng bức tranh: ‘Với bộ trang phục mơ phai làm từ lá vàng’ đầy sức sống, đưa ra sự tàn lụi trong vẻ đẹp rực rỡ. ‘Bộ trang phục mơ phai’ cũng là biểu tượng cho cách nhìn tinh tế của tác giả về gam màu. Như vậy, qua sự cảm nhận tinh tế của nhà thơ, bước đi vô hình và rất nhẹ nhàng của thời gian cùng với sự biến đổi kỳ diệu của đất trời khi mùa thu đến hiện lên qua từng chiếc lá, hình dáng cây.
Thi sĩ mở rộng biên độ tâm hồn, kết hợp mọi giác quan để chạm vào những ý niệm vô hình, biến chúng thành hình ảnh hữu hình:
“Những dòng hơi lạnh lẽo vuốt láCành cây gầy gò xương mảnh manh”
Với tâm hồn tinh tế và nhạy cảm, tác giả khám phá mỗi khoảnh khắc để hiểu rõ sự biến đổi và cái đẹp riêng của thiên nhiên. Khi gió thu về, cành cây khô gầy như nhấp nhô, nhẹ nhàng rung động dưới luồng gió se se lạnh. Thời gian chuyển động được diễn đạt một cách tinh tế qua âm thanh của các từ ngữ như rụng, rũa, run rẩy, rung rinh, mang đến giá trị thẩm mỹ và nền tảng cho những tưởng tượng về sự tinh tế. Tâm hồn nhà thơ thậm chí còn lắng nghe được sự lạnh lẽo trong làn gió: ‘Nghe gió lạnh luồn qua từng hơi thở’. Động từ ‘luồn’ kết hợp với biện pháp ẩn dụ chuyển đổi cảm giác đã được tác giả sử dụng một cách tài tình để hiện thực hóa cái ‘lạnh’, khám phá sự lạnh lẽo của chiều thu, làm cho thi nhân không chỉ cảm nhận hồn thu và gió thu qua các giác quan mà còn qua tâm hồn nhạy cảm.
Cảm nhận tinh tế của tác giả còn thể hiện qua việc làm đẹp cho mùa thu một cảm xúc buồn từ bên trong qua hình ảnh độc đáo như ‘nàng trăng mê đắm’, ‘u uất lòng chia ly’, ‘thiếu nữ buồn không nói’. Mùa thu với hai biểu tượng: thu trên bầu trời như ‘nàng trăng mê đắm’ và thu dưới mặt đất như ‘người thiếu nữ buồn không nói’ mang đến một không khí buồn thắm và đậm chất chia ly, chia tay.
Với tâm hồn nhạy cảm và khả năng cảm nhận tinh tế, thời gian và mùa thu đã được tác giả mô tả thành công qua từng nét đẹp của thu, từng hình ảnh thu lạc quan nhưng cũng đầy nỗi buồn. Điều này tạo ra ‘tôi’ đặc biệt của Xuân Diệu trong thế giới thơ mới. Đây là một loại ‘buồn không lời’, hoàn toàn khác biệt so với nỗi buồn cổ điển, nỗi buồn ‘điệp điệp’ của Huy Cận, và càng không giống với sự ‘buồn thiu’ của thi sĩ Hàn Mặc Tử. Qua đó, ta có thể cảm nhận được một tâm hồn thơ khao khát sự giao thoa với thiên nhiên, với đất trời và tình yêu thiên nhiên của Xuân Diệu.Bài thơ ‘Đây mùa thu tới’ của ông hoàng thơ tình Xuân Diệu là một tác phẩm thuần cảm xúc, nơi tác giả kể về mùa thu đầy lắng đọng. Sau khi nắm rõ về cảm nhận tinh tế của Xuân Diệu về thiên nhiên qua bài thơ ‘Đây mùa thu tới’, chúng ta có thể khám phá sâu hơn về sự đặc sắc của tác phẩm. Bài thơ mở ra những chiều sâu mới qua bài giảng: về thơ ‘Đây mùa thu tới’ của Xuân Diệu, Chứng minh vẻ đẹp và cảm xúc qua những tác phẩm như Tràng giang, Đây mùa thu tới, Đây thôn Vĩ Dạ, Phân tích bài thơ ‘Đây mùa thu tới’ (Xuân Diệu), Phân tích khổ thơ cuối cùng trong bài Đây mùa thu tới: “Hơn một loài hoa… xương mỏng manh.”