Đáp án Câu tham khảo Mẫu 2 Phân tích bài thơ "Sóng" để làm nổi bật rõ quan điểm về tình yêu của Xuân Quỳnh trong bài thơ này – Văn mẫu 11 Cánh diều.
Câu hỏi/Đề bài:
Sóng là bài thơ tình nổi tiếng của Xuân Quỳnh. Bài thơ được trích trong tập thơ Hoa dọc chiến hào (1968). Bài thơ này được in lại trong Tuyển tập thơ Việt Nam năm 1945 – 1985 của NXB Giáo dục 1985. Bài thơ đã bộc lộ một tâm hồn đắm say tha thiết và hồn nhiên, trong sáng, chung thủy và cao vời trong tình yêu của Xuân Quỳnh. Hay nói một cách khác, bài thơ đã bộc lộ khá rõ quan điểm về tình yêu của Xuân Quỳnh.
“Sóng” là một hình tượng đẹp của thiên nhiên. Các thi nhân thường mượn hình tượng sóng để biểu đạt những sắc thái tình cảm của mình. Sóng có khi gợi lên một nỗi buồn mênh mang bất tận, “Sóng gợn tràng giang buồn điệp điệp” – Huy Cận, có khi nó vừa gợi lên niềm vui, vừa gợi lên nỗi buồn “Ta nghe ý sóng từ thơ bé – Một nửa tràn vui, nửa quặn đau” – Huy Cận, có khi sóng là hình ảnh tượng trưng cho tình yêu ào ạt của người con trai:
“Anh xin làm sóng biếcHôn bãi cát vàng emHôn thật khẽ, thật êmHôn êm đềm mãi mãiĐã hôn rồi hôn lạiCho đến mãi muôn đờiĐến tan cả đất trờiAnh mới thôi dào dạt”
(Biển – Xuân Diệu)
Có khi sóng là nhân vật trung gian, ngàn cách giữa hai kẻ yêu nhau: “Sắp gặp em rồi sóng lại đẩy xa thêm” – Chế Lan Viên. Còn sóng trong bài thơ này củaa Xuân Quỳnh là hình tượng biểu hiện cho một tình yêu nồng nàn, dào dạt, thiết tha, cao vời, bền bỉ và vĩnh hằng. Sóng và em trong bài thơ có mối quan hệ mật thiết với nhau. Sóng chính là biểu tượng tình yêu của em – người con gái đang yêu nồng nàn, say đắm.
Hai đối cực của sóng và cũng là hai hai đối cực của tình yêu: Xuân Quỳnh trong bài thơ Sóng đã mượn hình tượng sóng, chính là một hình tượng ẩn dụ để nói lên tính chất của tình yêu. Mở đầu bài thơ, Xuân Quỳnh đã đưa ra hai tính chất đối lập của sóng:
“Dữ dội và dịu êmỒn ào và lặng lẽ”
Thật vậy, những khi biển động, sóng trào lên một cách dữ dội, biển lặng thì sóng lại dịu êm và lặng lẽ. Hai tính chất đối lập này của sóng cũng chính là hai tính chất đối lập của tình yêu. Tình yêu cũng như sóng, có lúc khát khao cháy bỏng, mãnh liệt, ào ạt nhưng có lúc lại dịu êm, lặng lẽ, mơ màng đi vào chiều sâu của sự trân trọng, lòng nhớ thương mong đợi.
Ta nhận thấy ở đây tâm hồn đang yêu của nhà thơ đã tự nhận thức về những biến động khác thường của lòng mình và khát khao vượt ra khỏi những cái tầm thường nhỏ bé của tình yêu để tìm đến những niềm bao la, vô tận, vĩnh cửu giữa cuộc đời như con sóng kia từ những dòng sông chật chội, giới hạn bởi đôi bờ tìm về với biển cả mênh mông:
“Sông không hiểu nổi mìnhSóng tìm ra tận bể”
Xuân Quỳnh nói nhiều đến nỗi nhớ của người con gái trước hình tượng sóng:
“Trước muôn trùng sóng bểEm nghĩ về anh, emEm nghĩ về biển lớnTừ nơi nào sóng lên.”
Nỗi nhớ của nhà thơ được khơi đi từ những cái cao cả, lớn lao mà không hề tủn mủn, tầm thường, nhỏ nhặt chút nào. Nhà thơ như muốn đi tìm căn nguyên của tình yêu, tìm ta nơi khởi đầu của sóng: “Từ nơi nào sóng lên” để tìm ra nơi khởi đầu của tình yêu, nhưng quy luật của sóng là quy luật của tự nhiên nên có thể giải thích được, còn đi tìm căn nguyên của tình yêu và tìm câu giải đáp cho thật thỏa đáng thì thật là vô cùng khó khăn bởi tình yêu thuộc phạm trù tình cảm, mà chiều sâu lòng người và chiều sâu trái tim của mỗi con người làm sao hiểu hết được. Vì thế, trong tình yêu thì muôn đời có những câu hỏi mà ta không bao giờ ta trả lời được: “Vì sao ta yêu nhau?”, “Khi nào ta yêu nhau?” cho nên nhà thơ cảm thấy lo lắng, thảng thốt:
“Sóng bắt đầu từ gióGió bắt đầu từ đâuEm cũng không biết nữaKhi nào ta yêu nhau?”
“Em cũng không biết nữa”, câu thơ vừa chứa đựng một sự ngây thơ, bối rối, vừa chứa đựng đôi chút bất lực của nhà thơ trước câu hỏi: “Khi nào ta yêu nhau?”. Câu hỏi mà muôn đời các thế hệ thi nhân vẫn chưa trả lời được. Ngay cả Xuân Diệu, một nhà thơ được mệnh danh là nhà thơ của tình yêu cũng đành bất lực:
“Con nào cũng tới bờDù muôn vời cách trở”
Đó chính là một niềm tin mãnh liệt vào một tình yêu chân chính, đích thực của Xuân Quỳnh. Thật vậy, một tình yêu chân chính, đích thực, cao cả sẽ giúp con người vượt qua bao sóng gió của cuộc đời để đưa “thuyền yêu” cập bến bờ hạnh phúc, yêu thương. Và nó như là một chân lí hiển nhiên:
“Cuộc đời tuy dài thếNăm tháng vẫn đi quaNhư biển kia dẫu rộngMây vẫn bay về xa”
Và cũng chính là từ sự khái quát ấy, niềm tin mãnh liệt ấy mà tình yêu ở đây không mang màu sắc vị kỉ, tầm thường, nhỏ hẹp mà thật lớn lao và cao thượng. Cái niềm hạnh phúc riêng của nhà thơ như hòa chung vào cái niềm hạnh phúc của cuộc đời rộng lớn, cái riêng tồn tại trong cái chung bao la, rộng lớn ấy nên trở thành vĩnh cửu:
“Làm sao được tan raThành trăm con sóng nhỏGiữa biển lớn tình yêuĐể ngàn năm còn vỗ”
Sóng là một trong những bài thơ tình nổi tiếng của Xuân Quỳnh. Bài thơ đã bộc lộ một tình yêu tha thiết, trong sáng, thủy chung, cao thượng với bao nỗi nhớ thương, niềm khao khát, sự tin yêu đầy hi vọng và khát khao. Đó cũng chính là lòng yêu đời, yêu cuộc sống và là niềm tin vào những gì tốt đẹp của cuộc đời, sở dĩ có được một tình yêu như vậy là vì lúc này Xuân Quỳnh chưa gặp những nỗi đau, niềm bất hạnh trong tình yêu như sau này.