Câu hỏi 3 Thực hành Tiếng Việt trang 128 Văn 9 Chân trời sáng tạo: Xác định nghĩa của các từ ngữ in đậm trong các trường hợp sau. Trong các trường hợp này, trường hợp nào từ ngữ được dùng theo nghĩa mới? a1

Câu hỏi/Đề bài:

Xác định nghĩa của các từ ngữ in đậm trong các trường hợp sau. Trong các trường hợp này, trường hợp nào từ ngữ được dùng theo nghĩa mới?

a1, Con cóc là cậu ông trời

Hễ ai đánh cóc thì trời đánh cho.

(Ca dao)

a2. Chúng tôi thích la cà ở những quán cóc bên hè phố.

b1, Nó trót làm sai nên bây giờ phải tìm cách chữa cháy.

b2, Lúc xảy ra hoả hoạn, đội cứu hoả đã đến kịp thời để chữa cháy.

Hướng dẫn:

Gợi nhớ kiến thức và thực hiện yêu cầu.

Lời giải:

Cách 1

a1. “Con cóc là cậu ông trời”:

Nghĩa: Từ “cóc” trong câu này được dùng theo nghĩa gốc, chỉ loài lưỡng cư da sần sùi, thường sống ở ao hồ.

Giải thích: Câu nói “Con cóc là cậu ông trời” là một câu ca dao tục ngữ Việt Nam, mang ý nghĩa tụng ca cho sự bình dị, gần gũi của con cóc. Câu nói này thể hiện quan niệm của người xưa về sự gắn bó giữa con người với thiên nhiên, vạn vật.

a2. “Chúng tôi thích la cà ở những quán cóc bên hè phố”:

Nghĩa: Từ “cóc” trong câu này được dùng theo nghĩa chuyển, chỉ những quán ăn, quán uống bình dân, nhỏ lẻ, thường nằm ven đường.

Giải thích: Từ “cóc” trong trường hợp này có thể xuất phát từ hình ảnh những quán nhỏ, lụp xụp, đơn sơ như “chòi cóc”. Cũng có thể do những quán này thường phục vụ các món ăn bình dân, giá rẻ, phù hợp với túi tiền của “người bình thường” (“cóc” là cách gọi dân dã của “người”).

b1. “Nó trót làm sai nên bây giờ phải tìm cách chữa cháy”:

Nghĩa: Từ “chữa cháy” trong câu này được dùng theo nghĩa chuyển, chỉ hành động sửa sai lầm đã gây ra.

Giải thích: Trong trường hợp này, “chữa cháy” được sử dụng gián tiếp, nghĩa là khắc phục hậu quả của một hành động sai trái. “Nó” cần phải tìm cách giải quyết, sửa chữa lỗi lầm của mình để tránh những ảnh hưởng tiêu cực.

b2. “Lúc xảy ra hoả hoạn, đội cứu hoả đã đến kịp thời để chữa cháy”:

Nghĩa: Từ “chữa cháy” trong câu này cũng được dùng theo nghĩa gốc, chỉ hành động dập tắt đám cháy.

Giải thích: Đây là nghĩa trực tiếp và phổ biến nhất của từ “chữa cháy”. Đội cứu hoả sử dụng các phương tiện, kỹ thuật chuyên dụng để dập tắt đám cháy, ngăn chặn thiệt hại về người và tài sản.

Cách 2: