Đáp án Câu hỏi 11 trang SBT Văn 9 Chân trời sáng tạo – Đọc trang 5 sách bài tập Ngữ văn 9 – Chân trời sáng tạo. Tham khảo: Đọc lại kiến thức ở mục Tri thức Ngữ văn (SGK/11).
Câu hỏi/Đề bài:
Đọc văn bản sau và trả lời các câu hỏi bên dưới:
NÓI VỚI CON
Y Phương
Chân phải bước tới cha Chân trái bước tới mẹ Một bước chạm tiếng nói Hai bước tới tiếng cười Người đồng mình yêu lắm con ơi Đan lờ cài nan hoa Vách nhà ken câu hát
Rừng cho hoa Con đường cho những tấm lòng Cha mẹ mãi nhớ về ngày cưới Ngày đầu tiên đẹp nhất trên đời. Người đồng mình thương lắm con ơi Cao đo nỗi buồn Xa nuôi chí lớn Dẫu làm sao thì cha vẫn muốn Sống trên đá không chê đá gập ghềnh Sống trong thung không chê thung nghèo đói Sống như sông như suối Lên thác xuống ghềnh Không lo cực nhọc Người đồng mình thô sơ da thịt Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương Còn quê hương thì làm phong tục Con ơi tuy thô sơ da thịt Lên đường Không bao giờ nhỏ bé được Nghe con.
1980
(Y Phương, in trong Thơ Việt Nam, 1945 – 1985, NXB Giáo dục, 1987)
a. Xác định bố cục của bài thơ. Bố cục đó có gì đặc sắc?
b. Tác giả đã nói đến những vẻ đẹp của “người đồng mình”? Dụng ý của việc nói đến vẻ đẹp đó là gì?
c. Lời dặn dò của người cha đối với con trong bài thơ thể hiện hình ảnh người cha như thế nào?
d. Cách diễn tả tình cảm, suy nghĩ của nhà thơ trong bài thơ có gì đặc sắc?
đ. Cảm hứng chủ đạo của bài thơ là gì?
e. Nêu chủ đề của bài thơ và một số căn cứ giúp em xác định chủ đề.
g. Theo em, tác giả muốn gửi đến người đọc thông điệp gì qua bài thơ này?
Hướng dẫn:
Đọc lại kiến thức ở mục Tri thức Ngữ văn (SGK/11).
Đọc lại bài thơ nhiều lần, chú ý đọc kĩ từng câu hỏi để trả lời
Lời giải:
a. Bố cục bài thơ gồm hai phần:
+ Phần một (khổ 1): Lời người cha nói với con về quê hương, về cội nguồn sinh dưỡng của con. Con đã lớn lên trong tình yêu thương của gia đình và người đồng mình.
+ Phần hai (khổ 2): Niềm tự hào của người cha về sức sống bền bĩ, mạnh mẽ của người đồng mình. Bên cạnh đó là niềm mong muốn con tiếp nối những truyền thống tốt đẹp đó.
Nét đặc sắc của bố cục: Bố cục bài thơ chặt chẽ, liên kết. Từ tình cảm gia đình mở rộng ra tình yêu quê hương, đất nước. Những lời dặn dò tâm tình của cha dành cho con, dặn con sống sao thể hiện được phẩm chất của “người đồng mình”.
b. Tác giả nói đến những vẻ đẹp của “người đồng mình” như sau:
+ Người đồng mình khéo tay, yêu lao động, yêu cuộc sống: đan lờ cài hoa, vách nhà ken câu hát.
+ Người đồng mình hiện lên với vẻ đẹp thủy chung với quê hương: sống trong đá không chê đá gập ghềnh/ sống trong thung không chê thung nghèo đói.
+ Người đồng mình mạnh mẽ, kiên cường, bất khuất: như sông như suối, lên thác xuống ghềnh, xa nuôi chí lớn.
+ Người đồng mình chất phát (thô sơ da thịt) và kiêu hãnh, nhân cách cao đẹp (chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con), có ý thức xây dựng quê hương, giữ gìn văn hóa dân tộc. (đục đá kê cao quê hương, làm nên phong tục).
Dụng ý của việc nói đến những vẻ đẹp đó: lời cha nói với con như nhắc nhớ con giữ gìn, tiếp nối những vẻ đẹp và phẩm chất của con người đối với quê hương mình. Hãy luôn nhớ quê hương là cội nguồn sinh dưỡng của con, là nơi con lớn lên và trưởng thành từ những điều tốt đẹp nhất.
c. Lời dặn dò của người cha đối với con cho thấy hình ảnh người cha trong bài là một người cha với tấm lòng yêu thương con vô bờ bến. Cha luôn yêu thương, tự hào về cuộc sống và truyền thống của người đồng mình. Lời cha dạy con ở những dòng thơ cuối Không bao giờ nhỏ bé được/ nghe con như một lời động viên, khích lệ, chứa đựng biết bao ý nghĩa: đó là cách sống kiên cường, bất khuất như người đồng mình. Qua lời dặn dò đó có thể thấy được tấm lòng yêu thương con vô bờ bến của người cha và một tâm hồn nồng nàn yêu quê hương, đất nước.
d. Cách diễn tả tình cảm, suy nghĩ của nhà thơ trong bài có điểm đặc sắc là:
+ Tình cảm của người cha trong bài thơ mộc mạc, chân thành, dễ chạm đến trái tim bạn đọc.
+ Mượn lời người cha nói với con để thể hiện tình yêu quê hương, đất nước.
+ Diễn tả khung cảnh gia đình hạnh phúc, đầm ấm, người con lớn lên trong sự yêu thương, che chở của cha mẹ: Chân phải bước đến cha/ Chân trái bước đến mẹ/ Một bước chạm tiếng nói/ Hai bước chạm tiếng cười.
+ Khắc họa chân thật hình ảnh người đồng mình với nhiều phẩm chất cao quý, tốt đẹp: yêu đời, chung thủy, mạnh mẽ (đan lờ cài hoa/ vách nhà ken câu hát, cao đo nỗi buồn/ xa nuôi chí lớn/ sống trên đá không chê đá gập gềnh/ sống trong thung không chê thung nghèo đói,…)
đ. Cảm hứng chủ đạo của bài thơ là tình yêu thương và tự hào về quê hương, những giá trị truyền thống và vẻ đẹp bất khuất, kiên cường của con người.
e. Chủ đề của bài thơ: Thông qua việc mượn hình ảnh người cha dặn dò đứa con bé nhỏ của mình, nhà thơ bày tỏ nỗi lòng của bản thân mình hi vọng thế hệ mai sau phát huy truyền thống uống nước nhớ nguồn, luôn biết ơn quê hương và không ngừng phấn đấu để xây dựng và phát triển quê hương, đất nước.
Căn cứ xác định: Bố cục bài thơ, biện pháp tu từ, hình ảnh so sánh, …
g. Thông điệp mà tác giả muốn gửi đến người đọc qua bài thơ: Mỗi người con thu thế hệ sau, phải luôn biết đề cao tình yêu quê hương, cội nguồn, gìn giữ và phát huy được những nét đẹp trong bản sắc dân tộc của quê hương mình.