Hướng dẫn giải Câu hỏi Khám phá 1 trang 11 SGK Giáo dục công dân (GDCD) lớp 9 Kết nối tri thức – Bài 2. Khoan dung. Tham khảo: Em đọc kĩ các thông tin và trả lời câu hỏi.
Câu hỏi/Đề bài:
Em hãy đọc các thông tin sau và trả lời câu hỏi
1. Trải qua 10 năm (1418 – 1427), cuộc kháng chiến chống quân Minh do Bình Định vương Lê Lợi lãnh đạo đã giành thắng lợi, kết thúc bằng Hội thề Đông Quan. Tướng giặc Vương Thông cùng 10 vạn quân sĩ nhà Minh thể trước núi sông Việt Nam phải thực lòng chấm dứt chiến tranh, rút quân về nước. Căm thù quân Minh đã gây nhiều tội ác cho nhân dân, các tướng lĩnh liền cùng nhau tới khuyên vua nên giết bọn chúng. Vua trả lời rằng: “Trả thù báo oán là chuyện thường tình của mọi người, nhưng không thích giết người là bản tâm của bậc nhân đức. Vả lại, người người ta đã hàng mà mình lại giết thì là điềm xấu không gì lớn bằng. Nếu cốt để hả nỗi căm giận trong chốc lát mà mang tiếng với muôn đời là giết kẻ đã hàng, thì chỉ bằng tha mạng sống cho ức vạn người, để dập tắt mối chiến tranh cho đời sau, sử xanh ghi chép tiếng thơm muôn đời, há chẳng lớn lao sao?”. Vua bèn hạ lệnh: “Cánh đường thuỷ, cấp 500 chiếc thuyền, cho Phương Chính, Mã Kỳ lãnh nhận. Cánh đường bộ, cấp lương thảo, cho Sơn Thọ, Hoàng Phúc lãnh nhận. Còn hơn 2 vạn người bị bắt hoặc đầu hàng và 2 vạn con ngựa thì do Mã Anh lãnh nhận… Tất cả đều tới dinh Bồ Đề lạy tạ mà về”. Bọn Phương Chính vừa xúc động vừa hồ thẹn đến rơi nước mắt.
(Theo Đại Việt sử ký toàn thư, tập 2 (2003), NXB Văn hoá – Thông tin, trang 438, 439)
2. Trong thư gửi đồng bào Nam Bộ ngày 31-5-1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh khuyên: “Năm ngón tay cũng có ngón vẫn ngón dài. Nhưng vắn dài đều họp nhau lại nơi bàn tay. Trong mấy triệu người cũng có người thế này thế khác, nhưng thể này hay thế khác đều dòng dõi của tổ tiên ta. Vậy nên ta phải khoan hồng đại độ. Ta phải nhận rằng đã là con Lạc cháu Hồng thì ai cũng có ít hay nhiều lòng ái quốc. Đối với những đồng bào lạc lối lầm đường, ta phải lấy tinh thần thân ái mà cảm hoá họ”.
Trong thư gửi tù binh Pháp nhân dịp Noel ngày 24-12-1946, Người viết: “Tôi mong một ngày gần đây, hai dân tộc Pháp – Việt có thể cùng cộng tác trong vòng hoà bình và thân ái để mưu cầu hạnh phúc chung cho hai dân tộc. Trong khi chờ đợi, các bạn hãy yên lòng và sống dưới sự che chở của chúng tôi, cho đến khi hết chiến tranh, khi đó các bạn sẽ được tự do. Tôi chúc các bạn một ngày Noel vui và một năm tốt đẹp”.
(Theo Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 4, NXB Chính trị quốc gia, trang 280, 281, 543)
a. Em hãy nêu những việc làm của Bình Định vương Lê Lợi đối với quân Minh. Những việc làm đó thể hiện truyền thống nào của dân tộc Việt Nam? Nêu ý nghĩa của những việc làm đó
b. Em hãy tìm những chi tiết thể hiện lòng khoan dung của Bác Hồ trong thông tin 2 và nêu ý nghĩa của lòng khoan dung đó
c. Theo em, thế nào là lòng khoan dung? Hãy nêu những biểu hiện và ý nghĩa của lòng khoan dung trong cuộc sống
Hướng dẫn:
Em đọc kĩ các thông tin và trả lời câu hỏi
Lời giải:
a.
|
Những việc làm của của Bình Định vương Lê Lợi đối với quân Minh |
Truyền thống dân tộc Việt Nam được thể hiện |
Ý nghĩa |
|
– Tha mạng cho tướng giặc Vương Thông cùng 10 vạn quân sĩ nhà Minh sau khi họ đã thề trước núi sông Việt Nam phải thực lòng chấm dứt chiến tranh và rút quân về nước. – Cấp 500 chiếc thuyền cho Phương Chính và Mã Kỳ để rút quân theo đường thủy. – Cấp lương thảo cho Sơn Thọ và Hoàng Phúc để rút quân theo đường bộ. – Tha cho hơn 2 vạn người bị bắt hoặc đầu hàng và 2 vạn con ngựa để họ trở về nước. |
– Truyền thống nhân nghĩa và khoan dung: Thay vì trả thù và giết quân địch đã đầu hàng, Lê Lợi chọn con đường nhân nghĩa, tha thứ và giúp họ trở về nước an toàn. – Truyền thống yêu chuộng hòa bình: Việc tha cho quân Minh và tạo điều kiện cho họ rút về nước nhằm chấm dứt chiến tranh, tránh gây thêm đau thương cho cả hai phía. |
– Đối với quân Minh: Giúp chấm dứt chiến tranh một cách hòa bình, tránh thêm những mất mát và đau thương. – Đối với dân tộc Việt Nam: Ghi dấu ấn về lòng nhân nghĩa và khoan dung, tạo nên một hình ảnh cao đẹp về vị lãnh tụ anh minh, nhân từ trong lịch sử. – Về lâu dài: Xây dựng mối quan hệ tốt đẹp hơn giữa hai dân tộc, tránh để lại hận thù kéo dài. |
b. Chi tiết thể hiện lòng khoan dung của Bác Hồ
Trong thư gửi đồng bào Nam Bộ, Bác khuyên: “Vậy nên ta phải khoan hồng đại độ. Ta phải nhận rằng đã là con Lạc cháu Hồng thì ai cũng có ít hay nhiều lòng ái quốc. Đối với những đồng bào lạc lối lầm đường, ta phải lấy tinh thần thân ái mà cảm hoá họ.”
Trong thư gửi tù binh Pháp nhân dịp Noel, Bác viết: “Tôi mong một ngày gần đây, hai dân tộc Pháp – Việt có thể cùng cộng tác trong vòng hoà bình và thân ái để mưu cầu hạnh phúc chung cho hai dân tộc. Trong khi chờ đợi, các bạn hãy yên lòng và sống dưới sự che chở của chúng tôi, cho đến khi hết chiến tranh, khi đó các bạn sẽ được tự do.”
Ý nghĩa của lòng khoan dung đó
Đối với đồng bào Nam Bộ: Lòng khoan dung giúp hàn gắn những rạn nứt trong nội bộ dân tộc, đoàn kết tất cả mọi người dưới ngọn cờ yêu nước.
Đối với tù binh Pháp: Thể hiện lòng nhân ái, tạo điều kiện sống tốt nhất cho họ dù trong hoàn cảnh chiến tranh, qua đó tạo tiền đề cho mối quan hệ hòa bình và hợp tác sau này.
c. Lòng khoan dung là sự rộng lượng, tha thứ cho lỗi lầm của người khác, không giữ hận thù và luôn cố gắng hiểu và thông cảm cho những hoàn cảnh và hành động của người khác.
Những biểu hiện của lòng khoan dung:
– Tha thứ cho người đã làm sai hoặc gây tổn thương đến mình.
– Không giữ lòng hận thù, biết đặt mình vào vị trí của người khác để hiểu và thông cảm.
– Cư xử nhân ái, sẵn sàng giúp đỡ người khác dù họ đã từng có lỗi với mình.
– Khuyến khích và hỗ trợ người khác sửa đổi lỗi lầm, làm lại từ đầu.
Ý nghĩa của lòng khoan dung trong cuộc sống:
– Đối với cá nhân: Giúp giảm căng thẳng, mệt mỏi, tạo nên tâm hồn thanh thản và hạnh phúc.
– Đối với xã hội: Góp phần xây dựng một xã hội hòa bình, không có hận thù và bạo lực, tạo môi trường sống lành mạnh và an lành cho mọi người.
– Về mặt tinh thần: Lòng khoan dung là nền tảng của nhiều giá trị đạo đức và tôn giáo, giúp nâng cao phẩm chất con người, xây dựng nhân cách tốt đẹp.