Hướng dẫn giải Luyện tập Bài 8. Kinh tế – văn hóa và tôn giáo Đại Việt trong các thế kỉ XVI – XVIII – SGK Lịch sử và Địa lí lớp 8 Cánh diều. Gợi ý: Tổng hợp kiến thức về kinh tế.
Câu hỏi/Đề bài:
1. Lập bảng thống kê những nét chính về tình hình kinh tế, văn hoá Đại Việttrong các thế kỉ XVI-XVIII
2. Tìm hiểu một làng nghề thủ công nổi tiếng của Đại Việt trong các thế kỉXVI – XVIII còn duy trì hoạt động cho đến ngày nay: Viết một đoạn văn ngắngiới thiệu về làng nghề đó.
Hướng dẫn:
– Tổng hợp kiến thức về kinh tế, văn hoá
Lời giải:
1. Bảng thống kê những nét chính về tình hình kinh tế, văn hoá Đại Việttrong các thế kỉ XVI-XVIII
|
Lĩnh vực |
Chuyển biến |
|
|
Kinh tế |
Nông nghiệp |
– Đàng Ngoài + Trong các thế kỉ XVI – XVII: Tiếp tục phát triển. Côngcuộc khai hoang, mở rộng diện tích đất đai.canh tác, đắp đê,… được thực hiện ở nhiều địaphương. + Đầu thế kỉ XVIII: Sa sút nghiêm trọng – Đàng Trong +Thi hành nhiều chính sách khuyếnkhích sản xuất nông nghiệp và khai hoang lập làng xóm mới. + Kinh tế nông nghiệpcó bước phát triển mạnh, diện tích đất đai canh tác được mở rộng trên quy mô lớn. |
|
Thủ công nghiệp |
– Các nghề thủ công truyền thống được tiếp tụcduy trì và phát triển với nhiều làng nghề và sản phẩm nổi tiếng như: gốm Thổ Hà(Bắc Giang), lụa La Khê (Hà Nội), rèn sắt Nho Lâm (Nghệ An), đường mía (QuảngNam),… – Hoạt động khai mỏ có quy mô lớn hơn trước, tiêu biểu là mỏ dồng ở TụLong (Hà Giang), mỏ bạc ở Tuyên Quang, mỏ thiếc ở Cao Bằng,… |
|
|
Thương nghiệp |
– Ở vùng đồng bằng và ven biển, nhiều chợ, phố xã hình thành. – Xuất hiện thêm một số đô thị như Phố Hiến (Hưng Yên), Thanh Hà(Thừa Thiên Huế), Hội An (Quảng Nam),… – Nhiều thương nhân châu Á (Trung Quốc, Nhật Bản, Ấn Độ,Đông Nam Á) và thương nhân châu Âu (Bồ Đào Nha, Hà Lan,…) đến Đại Việt buônbán, lập thương điếm. – Sản phẩm trao đổi đa dạng như len, dạ, đồ trang sức, tơ tằm,trầm hương, ngà voi, đường, hương liệu quý,… – Khoảng đầu thế kỉ XVIII, hoạt động trao đổi, buôn bán giữa Đại Việt với cácnước phương Tây dần sa sút, duy trì buôn bán với thương nhânTrung Quốc và một số nước Đông Nam Á. |
|
|
Văn hoá |
Tư tưởng, tôn giáo, tín ngưỡng |
– Nho giáo tiếp tục được chính quyền đề cao trong giáo dục, khoa cử. – Phật giáo và Đạo giáo từng bước phục hồi và phát triển. Nhiều chùa mới được xâydựng như chùa Tây Phương, chùa Sùng Nghiêm, chùa Quỳnh Lâm, chùa Thiên Mụ,… – Đầu thế kỉ XVI, các giáo sĩ phương Tây đã theothuyền buôn vào Đại Việt truyền bá Thiên Chúa giáo. Sang các thế kỉ XVII – XVIII, hoạt động này ngàycàng gia tăng. – Các tín ngưỡng truyền thống được duy trì |
|
Chữ viết |
Thế kỉ XVII, chữ quốc ngữ ra đời |
|
|
Văn học |
– Vănhọc chữ Hán tiếp tục chiếm ưu thế – Văn học chữNôm phát triển hơn trước, gồm nhiều thể loại nhưthơ, truyện, gắn liền với tên tuổi của Nguyễn BỉnhKhiêm (Bạch Vân quốc ngữ thi tập), Đào Duy Từ(Tư Dung vãn),…. – Văn học dân gian phát triển rực rỡ phong phú vớinhiều thể loại, như truyện Nôm (Thạch Sanh, Nhị ĐộMai,…), thơ lục bát, song thất lục bát,… |
|
|
Nghệ thuật |
– Nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc đạt nhiều thành tựu, tiêu biểu là điêu khắc gỗtrong các đình, chùa với những nét chạm khắc tinh xảo. – Nghệ thuật sân khấu pháttriển phong phú, với các loại hình như chèo, tuồng,… – Thế kỉ XVII – XVIxuất hiện nghệ thuật tranh dân gian như tranh Đông Hồ, tranh Hàng Trống,… |
|
2. Giới thiệu về làng lụa La Khê (Hà Đông)
Làng La Khê được hình thành từ thế kỷ thứ 5, ban đầu làng có tên La Ninh (“La” là lụa, “Ninh” là sự thịnh vượng, lâu bền). Sang thế kỷ 15, làng La Ninh đổi tên thành La Khê. Ðến đầu thế kỷ 17, người Hoa ở vùng Lưỡng Quảng (Trung Quốc) di cư sang Việt Nam mang theo nghề dệt thủ công. Trong số đó, mười gia đình người Hoa đã đến lập nghiệp ở đất La Khê, đem nghề dệt the, sa nhuộm đen và công nghệ dệt tiên tiến dạy lại cho dân làng. Thời đó, hầu hết dân làng La Khê đều sống bằng nghề canh cửi. Các sản phẩm the, sa, vân, địa, quế, gấm vóc của La Khê với những họa tiết, hoa văn tinh xảo dần thay thế sồi, đũi nhờ chất lượng được nâng cao như mỏng, nhẹ hơn nhưng lại rất bền và đẹp, được các tầng lớp quý tộc ưa chuộng. Cái khác biệt của làng lụa La Khê với làng lụa Vạn Phúc là: làng La Khê xưa chuyên nghề dệt sa màu và các thứ lụa bạch, lụa vân; còn làng cổ Vạn phúc thì nổi tiếng với thứ lụa gấm lâu đời.
Năm 1823, triều đình nhà Nguyễn ra sắc lệnh lập La Khê thành một xưởng dệt cho kinh thành Huế, đồng thời cho cả làng được miễn đi lính để tập trung cho việc phát triển làng nghề. Khoảng những năm 1840 thời vua Thiệu Trị, xưởng dệt làng La Khê gọi là Chức tạo cục, hàng năm phải sản xuất và cung cấp cho triều đình theo định mức 600 tấm sa màu. Chợ Cầu Ðơ với một tháng sáu phiên là nơi người dân trong làng bán buôn, để từ đó thứ sản phẩm cao cấp này đi khắp đất nước.
Nghề dệt the ở La Khê phát triển mạnh, không những cung cấp cho thị trường trong nước mà còn xuất khẩu sang châu Âu. Đầu thế kỷ 20, các nghệ nhân làng nghề còn được phong cửu phẩm, bá hộ, thêm vào đó the làng La còn được mang triển lãm ở thành phố Paris