Trả lời Câu tham khảo Mẫu 2 Viết bài văn phân tích nhân vật Sơn trong Gió lạnh đầu mùa – Văn mẫu 7 Kết nối tri thức.
Câu hỏi/Đề bài:
Nhắc đến Thạch Lam, nhiều người yêu văn, say văn nhớ ngay đến những truyện mà không có cốt truyện nhưng lại rất đặc sắc của nhà văn. Nếu ở Hai đứa trẻ là cảm giác êm ả, đìu hiu của một phố huyện với ba bức tranh: phố huyện lúc hoàng hôn, phố huyện trong đêm và phố huyện về khuya thì trong Gió lạnh đầu mùa là cảm giác thi vị của những cơn gió heo may lúc giao mùa. Hình ảnh nhân vật Sơn trong truyện này hiện lên với những phẩm chất tốt đẹp đã xua đi được cái lạnh của những cơn gió vi vu.
Thiên truyện mở đầu với khung cảnh gió đông rét mướt trong sự ngạc nhiên của cậu bé Sơn. Lúc này Sơn “còn ngồi thu tay vào trong bọc.” Chỉ đọc vài dòng đầu truyện, em thấy Sơn rất nhạy cảm với cái lạnh của đất trời, thương em và ngoan ngoãn. Khi rời khỏi giường, em cẩn thận “kéo chăn lên đắp cho em, rồi co ro đứng dậy sang phản bên này, ngồi xếp bằng bên khay nước”. Em bồi hồi nhớ lại mùa đông năm xưa rồi chạnh lòng nhớ đến Duyên, đứa em gái nhỏ đã mất khi nhìn “bộ quần áo thoảng ra hơi mốc của vải gấp lâu trong hòm”.
Một đức tính đáng yêu nữa của Sơn là cậu rất hồn nhiên, yêu đời, không kiêu kỳ, khinh khỉnh, biết quý trọng tình bạn. Bởi thế, chỉ nhìn thấy chị em Sơn từ đằng xa là lũ trẻ cùng xóm đã “lộ vẻ vui mừng”. Tuỳ nhiên, lũ trẻ vẫn giữ khoảng cách với chị em Sơn. “Chúng, vẫn đứng xa, không dám vồ vập” khi nghĩ đến thân phận nghèo nàn của mình. Nhưng chị em Sơn vẫn chơi thân mật, vui vẻ với chúng. Điều đó, đã giúp lũ trẻ xóa bớt mặc cảm.
Đặc biệt, trong tâm hồn nhạy cảm của cậu bé Sơn còn chất chứa tấm lòng thương người mà không phải ai trong lứa tuổi của Sơn cũng dễ có được. Sơn chú ý đến cách ăn mặc của các bạn. Lẽ ra, trước cái lạnh lẽo của gió đông, lũ trẻ phải được mặc ấm. Thế mà lũ trẻ “ăn mặc không khác ngày thường, vẫn những bộ quần áo nâu bạc đã rách vá nhiều chỗ”. Sơn xót xa trong lòng khi nhìn thấy “môi chúng tím lại và qua những chỗ áo rách da thịt thâm đi, mỗi cơn gió đến, chúng nó lại run lên, hai hàm răng đập vào nhau”. Thật ra, bản thân những cơn gió mùa đông rét mướt không có tội. Gió đông là đặc trưng của mùa đông ở bất kỳ nơi nào trên quả địa cầu này. Cái nghèo cũng không có tội. Có tội, có lỗi chăng là do xã hội cũ lúc ấy gây ra cho lũ trẻ cũng như nhiều người khác. Và tấm lòng nhân đạo của Sơn, cũng như của Lan bỗng hóa thành hành động thương người thiết thực. Trông thấy Hiên, bạn của Lan và Duyên “co ro đứng bên cột quán, chỉ mặc có manh áo rách tả tơi, hở cả lưng và tay”, hai chị em Sơn đã động lòng quyết định cho Hiên cái áo bông cũ. Hành động cho áo không phải là hành động của kẻ ban ơn, bố thí. Trong thời gian chờ đợi chị Lan về nhà lấy áo, Sơn đứng lặng yên, dù ngoài trời gió lạnh từng cơn nhưng trong lòng Sơn vẫn ấm áp. Phải chăng, tấm lòng “thương người như thể thương thân” đã sưởi ấm tâm hồn bé nhỏ của Sơn? Và việc làm tốt đẹp, đầy ý nghĩa cửa Sơn đã có những tác động tích cực đến người lớn. Mẹ của Sơn và mẹ của Hiên có cách ứng xử rất khéo léo, tế nhị, không làm ảnh hưởng đến tính hồn nhiên và hành động cao quý của bọn trẻ.
Trong khi hai chị em Sơn đi tìm Hiên đề đòi lại áo vì sợ mẹ mắng, thì mẹ của Hiên đã mang áo trả lại cho mẹ của Sơn. Hai chị em Sơn ngạc nhiên đến mức “đứng sững ra khi thấy mẹ con Hiên đang ngồi ở cái ghế con, trên đất trước mặt mẹ, tay cầm chiếc áo
bông củ”. Thái độ sợ sệt, “cúi đầu lặng im, nép vào lưng chị” càng chứng tỏ tính cách rất trẻ con của Sơn. Không đợi Sơn hay mẹ của cậu nói câu nào, mẹ của Hiên, một bà mẹ nghèo khổ nhưng giàu lòng tự trọng đã lên tiếng trước “tôi về thấy cháu nó mặc cái áo bông, tôi hỏi ngay. Nó bảo của cậu Sơn cho nó. Tôi biết cậu ở đây đùa, nên tôi phải vội vàng đem lại đây trả mợ”. Vì lòng thương con, lòng thương người có cảnh ngộ không may, mẹ của Sơn sẵn lòng giúp đỡ mẹ của Hiên trong cử chỉ ấm áp, chân thành mà vẫn giữ được kỷ vật thiêng liêng của gia đình: “Đây, tôi cho bác mượn năm hào cầm về nhà may áo cho con”. Cũng có thể, mẹ của Sơn muốn cho mẹ của Hiên món tiền ấy nhưng e ngại sẽ làm xúc phạm đến lòng tự trọng của người nghèo nên mới nói nhẹ nhàng là cho “mượn”. Người mẹ hiền từ ấy còn “âu yếm ôm con vào lòng” và trách yêu: “Hai con tôi quý quá, dám tự do lấy áo đem cho người ta không sợ mẹ mắng ư”. Chính cái tình người của bà đã nuôi dưỡng tâm hồn trong sáng của Sơn ngày thêm tốt đẹp.
Tóm lại, Sơn là cậu bé nhạy cảm, ngoan ngoãn, hồn nhiên, yêu đời, chan hòa và giàu ân tình với bạn bè. Chính những phẩm chất quý báu này đã phát huy đức tính hiếu thảo của Sơn, vì một người con hiếu hạnh luôn có những hành động làm thơm lây đến cha mẹ. Hành động này tạo nên hạnh phúc về mặt tinh thần cho cha mẹ mà dù có bao nhiêu bạc vàng vẫn không thể mua được. Em rất quý trọng, cảm phục nhân vật Sơn ở những phẩm chất và hành động ấy. Sơn là một tấm gương sáng để em nhìn vào đó soi xét, chỉnh sửa bản thân mình. Tuy gấp trang sách nhỏ lại rồi nhưng hình ảnh của nhân vật Sơn vẫn luôn hiện lên trong tâm hồn trong sáng, thơ ngây của em.