Hướng dẫn giải Câu hỏi 2 trang 17 Chuyên đề học tập Văn 12 Cánh diều – Phần 2: Nghiên cứu một vấn đề văn học hiện đại và hậu hiện đại. Gợi ý: Lựa chọn cách triển khai phù hợp để hoàn thiện thao tác lập đề cương.
Câu hỏi/Đề bài:
Chọn một trong hai cách ở bước 4, mục II.5 và hoàn thiện thao tác lập đề cương.
Hướng dẫn:
Lựa chọn cách triển khai phù hợp để hoàn thiện thao tác lập đề cương.
Lời giải:
1. Giới thiệu chung
a. Giới thiệu về hai tác giả Nguyễn Minh Châu và Nguyễn Khải
Nguyễn Minh Châu là một nhà văn lớn có vị trí quan trọng trong nền văn học hiện đại Việt Nam. Ông còn được đánh giá là ngọn cờ đầu đổi mới văn học từ những năm 80. Nguyễn Minh Châu là một trong những nhà văn mở đường tài ba và tinh anh nhất. Ông không ngừng trăn trở về số phận nhân dân và trách nhiệm của những người nghệ sĩ, luôn tha thiết đi tìm và khám phá những hạt ngọc ẩn giấu nơi bề sâu tâm hồn.
Nguyễn Khải là một nhà văn người Việt Nam và là một trong những gương mặt nổi bật của thế hệ nhà văn trưởng thành sau Cách mạng tháng Tám năm 1945.
b. Giới thiệu về hai tác phẩm “Chiếc thuyền ngoài xa” và “Một người Hà Nội”.
Chiếc thuyền ngoài xa (1983) và Một người Hà Nội (1990) đều được sáng tác sau năm 1975, vì thế mang những đặc điểm của tính hiện đại: đối thoại với khuynh hướng sử thi ở giai đoạn trước năm 1975 để tìm kiếm những hình thức mới cho truyện ngắn (đem đến những cách tân và thể hiện tinh thần dân chủ).
2. Thân bài
2.1 Khái niệm khuynh hướng sử thi
Khuynh hướng sử thi hay còn được gọi là tính sử thi là một thể loại văn học có ý nghĩa quan trọng đối với một số dân tộc. Nó dành để ca ngợi những vị anh hùng dân tộc và chiến sĩ của dân tộc, thường liên quan đến những sự kiện và biến cố lớn lao trong lịch sử. Nhân vật chính trong khuynh hướng sử thi thường là đại diện cho những lí tưởng và khát vọng của cộng đồng, luôn hướng tới ánh sáng và gắn bó với số phận của từng cá thể cùng với số phận của cả một cộng đồng.
2.2. Đồng thời phân tích tính hiện đại trong hai tác phẩm “Chiếc thuyền ngoài xa” và “Một người Hà Nội”.
– Về người kể chuyện:
Chiếc thuyền ngoài xa: truyện được kể từ góc nhìn của nhân vật Phùng, một nhiếp ảnh gia. Nhà văn sử dụng ngôi thứ nhất để kể lại câu chuyện qua góc nhìn của Phùng. Qua lời kể của Phùng, người đọc cũng có thể hiểu rõ hơn về cuộc sống của người dân trong làng chài, những khó khăn, vất vả mà họ phải đối mặt.
Một người Hà Nội: truyện được kể từ góc nhìn của nhân vật “tôi”, tên là Khải. Đây là nhân vật đã từng chứng kiến và tham gia biết bao nhiêu chặng đường lịch sử của dân tộc. Nhân vật “tôi” có những quan sát tinh tế, cảm nhận nhạy bén, sắc sảo trên những chặng đường đời của mình. “Tôi” là một người Hà Nội, có tính cách vừa vui tươi vừa bông đùa, hóm hỉnh và khôn ngoan, trải đời, là một kiểu người gắn bó tha thiết với số mệnh đất nước và trân trọng những giá trị văn hóa của dân tộc.
– Sự luân phiên điểm nhìn:
Chiếc thuyền ngoài xa: tác phẩm thể hiện sự luân phiên giữa quan điểm của nhân vật Phùng và quan điểm của tác giả.
Điểm nhìn nghệ thuật trong truyện chủ yếu là điểm nhìn của nhân vật Phùng, người nghệ sĩ say mê cái đẹp. Khi Phùng tìm thấy cái đẹp, anh hoàn toàn choáng ngợp trước cảnh vật thiên nhiên mà anh cho là cảnh trời cho, cả đời bấm máy anh mới gặp một lần.
Điểm nhìn tiếp theo là điểm nhìn của người ngoài cuộc chứng kiến cảnh bạo lực trong gia đình hàng chài. Điểm nhìn của người lính từ chiến trường trở về, đã từng phải vào sinh ra tử để bảo vệ đất nước, vì cuộc sống tốt đẹp của con người khiến Phùng không thể chấp nhận cảnh tượng đó.
Một người Hà Nội: tác phẩm thể hiện sự luân phiên giữa quan điểm của nhân vật chính – cô Hiền và quan điểm của tác giả
– Nhân vật:
Chiếc thuyền ngoài xa: nhân vật chính là Phùng, một nhiếp ảnh gia, người đang đi tìm kiếm cảnh đẹp để chụp ảnh.
Một người Hà Nội: nhân vật chính là cô Hiền, một người phụ nữ Hà Nội, người luôn giữ gìn nếp sống thanh lịch và sang trọng
– Mối quan hệ giữa nhà văn và người đọc
Chiếc thuyền ngoài xa: tác giả đã sử dụng ngôn ngữ giản dị mà thấm thía để chinh phục trái tim bạn đọc nhiều thế hệ
Một người Hà Nội: Tác giả đã sử dụng ngôn ngữ sắc sảo, thẳng thắn để thể hiện cái nhìn thực tế về cuộc sống, tạo ra một mối liên kết mạnh mẽ với người đọc
3. Kết luận
Như vậy, cả hai tác phẩm đều thể hiện tính hiện đại qua việc sử dụng ngôn ngữ mới mẻ, cách nhìn độc đáo về cuộc sống, và mối quan hệ giữa nhà văn và người đọc. Tác phẩm Chiếc thuyền ngoài xa thể hiện sự rung động trước cái đẹp của nghệ thuật và cuộc sống; trong khi Một người Hà Nội thể hiện sự khám phá về vẻ đẹp trong chiều sâu tâm hồn, tính cách con người Hà Nội.