Hướng dẫn giải Bài tham khảo Mẫu 1 Phân tích văn bản Sống hay không sống đó là vấn đề – Văn mẫu 11 Kết nối tri thức.
Câu hỏi/Đề bài:
“Không thể sống bên trong một đằng, bên ngoài một nẻo được. Tôi muốn được là tôi toàn vẹn.” Đây là quan điểm về cuộc sống mà Lưu Quang Vũ đã chia sẻ trong tác phẩm “Hồn Trương Ba, da hàng thịt”. Sống hòa mình với cả tâm hồn và thể xác, sống chân thật với bản thân được xem là quyền tự do cơ bản nhất của mỗi con người. Nhà văn vĩ đại người Anh, Shakespeare, cũng đã đề cập đến chủ đề này trong đoạn trích “Sống hay không sống – Đó là vấn đề” từ vở bi kịch “Hamlet”, tiếp tục thể hiện sự bế tắc của cá nhân và xã hội.
Shakespeare, nhà văn và nhà viết kịch thiên tài của Anh, để lại di sản lớn trong sự phát triển và hình thành của nghệ thuật kịch phương Tây. “Hamlet” là một trong những tác phẩm nổi bật, xoay quanh cuộc sống của thái tử Hamlet ở Đan Mạch. Sau khi biết tin vua cha qua đời khi chàng đang du học ở Đức, Hamlet chấp nhận thực tế đau lòng rằng mẹ chàng tái hôn với Claudius, chú ruột và là người mới lên ngôi vua. Một đêm, linh hồn của vua cha hiện về, tiết lộ rằng Claudius là kẻ giết hại ông. Linh hồn mong đợi Hamlet sẽ trả thù. Từ đó, Hamlet buộc phải giả điên để lừa dối kẻ thù và thực hiện sứ mệnh báo thù cho cha. Trích đoạn “Sống hay không sống – Đó là vấn đề” nằm trong hồi III, khi Hamlet, dù giả điên, vẫn bộc lộ suy nghĩ và quan ngại về sự giả dối trong cuộc sống và sự sụp đổ của cung điện, tượng trưng cho sự hỗn loạn của toàn quốc.
Hồi III mở đầu bằng một bức tranh xa hoa trong một căn phòng lâu đài, nơi Vua mới, Claudius, và Hoàng hậu đang thảo luận với Polonius, Ophélia, Rosencrantz và Guildenstern. Mọi người đang nói về tình trạng bệnh của Hamlet, và qua các đoạn đối thoại, toan tính và mưu mô của các nhân vật được tiết lộ. Vua Claudius đã gửi Rosencrantz và Guildenstern để theo dõi Hamlet. Với vẻ đẹp hoàn hảo, là “kiểu mẫu của muôn loài,” Hamlet khiến mọi người ngạc nhiên và nghi ngờ trước sự xuất hiện của căn bệnh. Rosencrantz và Guildenstern, trước mặt vua, đã tỏ ra hữu dụng khi phát hiện ra rằng “thái tử cũng không để tìm hiểu sâu hơn,” và nhận ra sự gượng gạo trong vẻ lịch thiệp của Hamlet khi gặp khách.
Điều này là một phần của kế hoạch của Hamlet để bảo vệ chính mình, bảo vệ tương lai của vương quốc và trả thù cho cha. Hamlet nhận ra rằng cung điện đầy rẫy những bí mật xấu xa, và chàng không tin tưởng vào bất kỳ ai ngoài bản thân. Rosencrantz và Guildenstern trở thành đồng minh của Claudius. Polonius, người gần gũi với vua, lại là cha của Ophélia, người mà Hamlet yêu. Khi vua biết Hamlet quan tâm đến đào kép, ông cho rằng việc chìm Hamlet vào trò tiêu khiển sẽ khiến chàng xa rời trách nhiệm của một vị thần, làm nặng thêm tình trạng bệnh. Lời thoại của Claudius cho thấy lòng đen tối được che đậy bằng sự quan tâm.
Sau đó, vua và Polonius sử dụng Ophélia như một biện pháp thử thách Hamlet, nấp vào một nơi kín để tự mình tìm hiểu liệu bệnh tình của chàng có phải do tình yêu hay không. Shakespeare đã khéo léo xây dựng ngôn ngữ và hành động của các nhân vật. Claudius, mặc dù là vua, nhưng lại hành động như một kẻ lươn lẹo. Hoàng hậu, mặc dù lo lắng cho Hamlet, nhưng cũng đã mất danh dự và nhân phẩm khi liên minh với Claudius giết hại vua quá cố. Polonius nói: “Người ta thường chê trách rằng ta khoác lên mình vẻ trầm mặc, nhưng bộ điệu và lời nói như kẻ hèn hạ đôi khi có thể đánh lừa được cả ma quỷ.” Lời của vua: “Đôi má của gái xinh, tô điểm bằng son phấn, không thể so với sự xấu xa của hành động. Ôi, gánh nặng của tội ác!” tiết lộ phần nào thực tế xã hội rối bời và sự đổ đốn đạo đức của con người. Lãnh đạo đất nước đều là kẻ giả dối, dùng vẻ ngoài hào nhoáng để che đậy sự tham lam.
Khi các nhân vật phụ rút lui, Hamlet, nhân vật chính, xuất hiện trên sân khấu. Shakespeare đã trao cho Hamlet nhiều lời thoại để tiết lộ quan điểm của chàng về thực tế. Trong mắt người khác, những lời Hamlet nói dường như chỉ là tâm sự của một người bị tổn thương, nhưng với chính Hamlet, đây là cơ hội để thể hiện tâm trạng mình mà không cần phải e ngại sự quan sát của người khác. Những câu từ của chàng đã trở nên bất hủ, như: “Sống hay không sống – đó là vấn đề”. Chúng ta nên chịu đựng mọi thách thức của số phận hay nổi dậy chống lại những sóng gió khắc nghiệt? Chết chỉ là sự ngủ, không hơn thế. Và có thể, ngủ cũng chỉ là một giấc mơ.
Hamlet đắn đo về ý nghĩa của cuộc sống và cảm thấy áp đặt bởi câu hỏi: “Chúng ta nên sống để tồn tại hay chống đối?” Chàng ước ao thay đổi xã hội nhưng lại chọn giả vờ điên để bảo vệ tâm hồn. Điều này biểu thị sự tuyệt vọng và bất lực tột độ. Môi trường xung quanh Hamlet đều là giả dối và sự khao khát quyền lực, và chỉ có chàng nhận ra sự thật và đau đớn đó. Ngay cả khi đối diện với cái chết, Hamlet vẫn không thể trốn thoát khỏi sự áp đặt và bức bách của thời cuộc. Chàng phản ứng bằng cách phàn nàn: “Bởi vì, ai là người có thể chịu đựng những roi vọt và khinh khi của thời đại, sự áp bức của kẻ bạo ngược, hống hách … nếu không phải chỉ vì sợ một cái gì mênh mang sau khi chết, cả một thế giới huyền bí mà đã vượt biên cương thì không một du khách nào còn quay trở lại, nỗi sợ làm cho tâm trí rối bời và bắt ta phải cam chịu mọi khổ nhục trên cõi thế này còn hơn là bay tới những nỗi khổ nhục khác mà ta chưa hề biết tới?” Hamlet không chỉ nhận biết về thực tại mà còn nhận ra bản thân mình. Những ước mơ và tham vọng cao cả của chàng bị bóp méo bởi sự căm hận.
Trước mặt Ophélia, người con gái dịu dàng và tinh khôi, Hamlet giữ lấy lòng mình những bí mật sâu kín. Sự trao đổi giữa họ tại đoạn này phản ánh sự phẫn uất của Hamlet trước những điều không công bằng trong thế giới xung quanh. Hamlet – người trước đây được mọi người mến mộ với vẻ thông minh, tài năng và sự quý phái – bây giờ dường như đã mất đi sự tự tin. Dù muốn một thế giới hòa bình và công bằng, nhưng chính chàng cũng băn khoăn về khả năng của nó. Dù Ophélia luôn tràn đầy sự hiền lành, nhưng Hamlet, vì phải đối mặt với sự can thiệp của những quan chức và để bảo vệ bản thân, đã từ chối tình cảm của cô. Nhưng qua lời thoại, chúng ta cảm nhận được sự mất mát và sự kiệt quệ trước thực tế mà Hamlet đang phải đối mặt.
Sự hấp dẫn bề ngoài có thể làm biến dạng đức hạnh, nhưng đức hạnh sẽ không bao giờ bị lạc hậu bởi vẻ đẹp. Điều này là một điều kỳ lạ. Và Ophélia, biểu tượng của sự thuần khiết và trong sáng, cũng không tránh khỏi những chỉ trích từ xã hội. Đoạn trích kết thúc khi vị vua mới chỉ đạo để theo dõi Hamlet, vị thái tử đang trải qua những khúc mắc và căng thẳng tinh thần. Ông nhận ra sự nguy hiểm ẩn dấu trong tâm trí của người có uy tín và quyền lực.
Vở kịch “Hamlet” và đoạn trích “Sống hay không sống – Đó là vấn đề” đã thể hiện sự đấu tranh nội tâm của Hamlet, một nhân vật với lòng nghĩa hiệp nhưng lại sống trong một thế giới đầy khó khăn và khủng hoảng. Điều này phản ánh mâu thuẫn giữa lý tưởng cao đẹp và thực tế đau lòng của thời đại. Bên cạnh đó, sự xung đột cũng xuất hiện giữa các nhân vật khác nhau trong kịch. Hamlet, một chàng trai thông minh và tài năng, đứng đối diện với Claudius, một kẻ tham lam và xảo quyệt, người đã sẵn sàng giết chết người khác để đạt được quyền lực. Qua đó, Shakespeare đã tái hiện một thời kỳ đen tối, khi cuộc sống của người dân chìm đắm trong khổ đau.
“To be, or not to be, that is the question” từng được Shakespeare đặt ra và vẫn giữ giá trị trong thời đại hiện đại. Dù trong bất kỳ thời kỳ nào, con người cũng mong muốn hòa mình với thế giới xung quanh và đối diện với sự đau khổ nội tâm của mình. Điều này làm cho tác phẩm của nhà văn Anh vẫn luôn tươi mới và sâu sắc qua thời gian.