Lời giải Bài tham khảo Mẫu 2 Phân tích văn bản Kiến và người – Văn mẫu 11 Chân trời sáng tạo.
Câu hỏi/Đề bài:
Tác giả Trần Duy Phiên là một nhà báo, nhà văn nổi tiếng với nhiều đóng góp cho văn học cũng như nền báo chí nước nhà. Truyện ngắn Kiến và người được sáng tác năm 1963 là một tác phẩm nổi tiếng của nhà văn. Với kết cấu chặt chẽ, nhân vật được xây dựng đậm nét, tác phẩm đã để lại nhiều dấu ấn trong lòng người đọc.
Kiến và người có nội dung đơn giản, truyện xoay quanh cuộc chiến giữa người và kiến để bảo vệ lãnh thổ. Gia đình của nhân vật xưng cháu trong tác phẩm chuyển về ngoại ô sống, phá rừng, dọn nhà và canh tác. Nhưng hành động ấy đã vô tình xâm chiếm đến đất đai, lãnh thổ của loài kiến. Đàn kiến đã tự vệ, tấn công loài người và bảo vệ cuộc sống của mình. Cuộc chiến có vẻ không cân sức, đôi bên đều phải gánh chịu những thiệt hại nặng nề. Nhà kiến thì bị mồi lửa thiêu rụi cả. Nhà của nhân vật xưng cháu cũng bị thiêu rụi theo đàn kiến thậm chí mẹ của nhân vật này cũng phải bỏ mạng do nọc độc của loài kiến gây ra. Thông qua cuộc chiến đấu giữa kiến và người tác phẩm đã gửi gắm một thông điệp vô cùng ý nghĩa. Đó là khẳng định mối quan hệ khăng khít giữa con người và thiên nhiên. Một khi con người huỷ hoại thiên nhiên thì chắc chắn sẽ phải gánh chịu những hậu quả khôn lường. Con người nên sống hài hoà với thiên nhiên, tôn trọng những quy luật của tự nhiên có như vậy mới có được cuộc sống bình yên.
Truyện được kể với người kể chuyện ngôi thứ nhất xưng cháu, với ngôi kể này câu chuyện trở nên chân thật hơn, tạo được sự tin cậy cao ở người đọc. Nhân vật cháu tham gia vào chuyện, trực tiếp kể lại cuộc chiến đấu sinh tử giữa kiến và gia đình mình. Cũng từ đó mà nhân vật có thể bộc lộ, đánh giá và nhận xét về các nhân vật khác.
Cốt truyện Kiến và người hoàn toàn tưởng tượng song vẫn có cơ sở của thực tế. Chính vì chuyển đến phá rừng, làm thay đổi môi trường sống của thế giới các loài sinh vật nơi đây nên kiến đã quay lại tấn công con người nhằm bảo vệ cuộc sống của chính mình nếu không chiến đấu thì chỉ có nước chết. Những hiện tượng kiến bò ra khỏi đất, kiến vỡ tổ chui ra là hiện tượng dễ thấy trong cuộc sống hàng ngày. Thế nhưng kiến hành quân nhung nhúc, tấn công đến tận giường, cả gia đình bốn người chiến đấu với kiến mà không thắng được chúng thì hoàn toàn là hư cấu, tưởng tượng. Cốt truyện vừa có yếu tố thực vừa có yếu tố ảo nên nó có sức hấp dẫn lớn đối với người đọc.
Truyện có 5 nhân vật, trong đó 4 nhân vật trong một gia đình và một nhân vật nữa là bầy kiến. Những nhân vật trong gia đình mỗi người đều có một nét tính cách riêng. Trong đó nhân vật người cha hiện lên rõ nét, ấn tượng hơn cả. Trong cuộc chiến với bầy kiến người cha luôn mạnh mẽ, kiên cường, rắn rỏi và khá quyết đoán. Cha đứng lên chỉ huy cả gia đình chiến đấu với bầy kiến, tháo mùng quấn vào người, đổ dầu hoả quanh nhà và tự tay châm lửa thiêu cháy chính cơ ngơi của mình để có thể xua đuổi được bầy kiến. Khi chiến đấu với bầy kiến trong khi người cha kiên cường, quả quyết bao nhiêu thì những thành viên còn lại trong gia đình lại mềm mỏng, sợ sệt bấy nhiêu. Nhưng mầm mống của tai hoạ lại bắt đầu từ chính hành động của người cha. Chính người cha đã phá rừng, đốt rẫy, đưa con sông chảy thẳng vào trong núi, cha đã phạm hết sai lầm này đến sai lầm khác. Chính cha là nguyên nhân trực tiếp khiến bày kiến phải quay lại tấn công loài người.
Kiến và người là một truyện ngắn đặt ra nhiều vấn đề về cuộc sống. Điều đặc biệt để giải quyết vấn đề này người viết đã xây dựng một cốt truyện nhẹ nhàng, lôi cuốn với lối viết già tay. Vì thế có thể khẳng định đây là một truyện ngắn xuất sắc của nhà văn Trần Duy Phiên.