Trả lời Câu 3 trang 16, SGK Ngữ Văn 11, tập hai – Trao duyên. Hướng dẫn: Đọc kỹ đoạn thơ từ 719 đến 748.
Câu hỏi/Đề bài:
Đọc đoạn thơ (từ câu 719 đến 748) và trả lời các câu hỏi sau:
a. Lời nhờ cậy Thúy Vân được Thuý Kiều bày tỏ với thái độ như thế nào? Tìm hiểu giá trị của những từ ngữ được dùng để thể hiện thái độ đó.
b. Thuý Kiều đã dựa vào điều gì để thuyết phục Thuý Vân nhận lời trao duyên?
c. Khi trao kỉ vật cho Thuý Vân, Thuý Kiều đã dặn dò những gì? Lời dặn dò ấy có nhất quán với lời nàng nhờ cậy và thuyết phục Thuý Vân trước đó hay không? Chỉ ra những từ ngữ, chi tiết thể hiện sự nhất quán hoặc không nhất quán ấy.
d. Nếu diễn biến tâm lí của Thuý Kiều khi nói lời trao duyên và khi trao kỉ vật cho Thuý Vân. Hãy phân tích, lý giải quá trình diễn biến tâm lí đó.
Hướng dẫn:
Đọc kỹ đoạn thơ từ 719 đến 748.
Lời giải:
a. Lời nhờ cậy Thúy Vân của Thúy Kiều bày tỏ một thái độ thành khẩn, Thúy Kiều sử dụng những từ như “cậy”, “lạy”, “thưa” để thể hiện thái độ khẩn thiết cầu xin của mình dành cho người em gái
b. Khi trao kỉ vật cho Thúy Vân, Thúy Kiều trước hết trình bày về hoàn cảnh của mình, nói về mối tình đẹp đầy dang dở của mình với Kim Trọng và mong Thúy Vân sẽ hiểu cho tình cảnh của nàng mà chấp nhận lời nhờ vả này.
c. Khi trao kỉ vật cho Vân, Kiều dặn dò “Duyên này” là duyên của Thúy Vân và Kim Trọng, duyên với Thúy Kiều đã hết. Những kỷ vật này, vào giờ phút này sẽ trở thành của chung của 2 chị em, Kiều cũng sẽ chỉ có một phần trong đó. Lúc Kiều kể cho Thúy Vân nghe về mối tình của mình, nàng bình tĩnh, chậm rãi kể nhưng khi đến lúc trao kỷ vật cho Thúy Vân, có lẽ lòng nàng đang đau đớn, cắn rứt, tiếc nuối cho chính mối tình đẹp của mình bởi từ này nó không còn là mối tình của nàng nữa nên lòng nàng trở lên nặng trĩu, buồn rầu trước tình cảnh này.
d. Tâm trạng của nhân vật Kiều chia làm 3 giai đoạn chính trong đoạn trích Trao duyên:
– Đầu tiên nàng khẩn thiết nhờ cậy với Thúy Vân thể hiện qua câu thơ:
“Cậy em, em có chịu lời
Ngồi lên cho chị lạy rồi sẽ thưa.”
Câu thơ thể hiện sự khẩn khoản, thiết tha của Thúy Kiều khi đặt niềm tin, mối tình của mình vào Thúy Vân, hy vọng cuối cùng của nàng. Tâm trạng nhờ cậy đó được thể hiện qua những từ ngữ như nhờ, mượn, phiền… thể hiện sự nhún nhường của Kiều dành cho Vân bởi giờ đây nàng đang là người đi nhờ cậy, nàng đã dùng vai vế của kẻ bề dưới để đối đãi với Thúy Vân. Qua đó thể hiện Thúy Kiều là một người rất tinh tế và hiểu chuyện.
Nàng kể về hoàn cảnh của mình, sự tiến thoái lưỡng nan khi không thể cùng lúc thực hiện được cả chữ hiếu với tình. Bởi vậy, nàng muốn nhờ cậy Thúy Vân, có thể nên duyên với Kim Trọng, tiếp tục mối tình với chàng, như vậy dù nàng ở đâu thì trong lòng cũng cảm thấy thanh thản và bình yên một chút. Sự dang dở này được thể hiện rõ nét qua câu thơ “Giữa đường đứt gánh tương tư”, đó là sự dang dở của một mối tình đẹp, đầy tiếc nuối.
Tiếp tục, Kiều thuyết phục Thúy Vân hãy giúp mình, chấp nhận mối tình dang dở này dù muốn hay không. Kiều mong muốn Vân sẽ thay mình trả nghĩa cho Kim Trọng, cùng chàng dệt lên câu chuyện tình yêu tuyệt đẹp qua những cụm từ: tình máu mủ, lời non nước, thịt nát xương mòn, ngậm cười chín suối… nhằm thuyết phục Thúy Vân đồng ý duyên này thay mình. Nàng cũng khẳng định, sau này dù có ở bất kỳ nơi đâu, nàng cũng luôn hướng về và chúc phúc cho tình duyên này của Thúy Vân và Kim Trọng.
Đặt trong mối quan hệ đầy khẩn thiết này, dường như Thúy Kiều đang dùng tình thân để buộc Thúy Vân chấp nhận mối tình dang dở này. Để rồi Thúy Kiều bỏ ra những kỷ vật và trao cho Thúy Vân. Đây chính là lúc lòng nàng đau như cắt bởi mối tình tâm tâm niệm niệm của mình bỗng chốc sắp tan thành mây khói.
Kết thúc đoạn thơ, Kiều cũng đã tự dự đoán trước tương lai của chính mình, có thể nàng sẽ thật sự chết đi “hiu hiu gió” hay “trâm gãy gương tan”… đó đều là những dự cảm chẳng lành của Thúy Kiều về một tương lai mờ mịt nơi đất khách quê người.
Xem thêm cách soạn khác