Trả lời Câu 2 trang 59, SGK Ngữ Văn 11, tập hai – Củng cố – mở rộng trang 59. Tham khảo: Đọc kỹ văn bản và triển khai dàn ý.
Câu hỏi/Đề bài:
Cho đề bài:
Nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường nhận thấy dòng sông Hương “không bao giờ tự lặp mình trong cảm hứng của các nghệ sĩ”. Hãy phân tích sự độc đáo trong cảm hứng của chính tác giả về sông Hương qua đoạn trích Ai đã đặt tên cho dòng sông?
a. Lập dàn ý cho bài viết.
b. Chọn hai ý và triển khai thành hai đoạn văn có liên kết với nhau.
Hướng dẫn:
Đọc kỹ văn bản và triển khai dàn ý.
Lời giải:
a. Dàn ý
* Mở bài:
– Giới thiệu về dòng sông Hương
– Dẫn vào nhận định của nhà văn về dòng sông…
* Thân bài
– Hoàn cảnh ra đời và nội dung tác phẩm
+ Tác phẩm được sáng tác tại Huế năm 1981
+ Qua việc miêu tả vẻ đẹp của sông Hương nhằm làm nổi bật tình yêu quê hương, đất nước, con người của tác giả.
– Vẻ đẹp của sông Hương
+ Vẻ đẹp của sông Hương nơi thượng nguồn
Dữ dội, cuồn cuộn
Phóng khoáng và man dại như cô gái Di-gan
→ Đó là vẻ đẹp của một dòng sông nguyên thủy, mang theo sự hung hãn, hoang dại của tự nhiên như một con thú chưa được thuần hóa.
+ Vẻ đẹp của sông Hương khi chảy qua vùng đồng bằng
Sông Hương như một thiếu nữ nằm ngủ mơ màng giữa cánh đồng Châu Hóa đầy hoa dại
Sông Hương uốn lượn, quanh co mềm mại như một cuộc tìm kiếm có ý thức để đi tới tương lai.
→ Sông Hương đã chuyển mình từ vẻ đẹp mạnh mẽ, dữ dội của tự nhiên sang vẻ đẹp thướt tha, duyên dáng của người thiếu nữ.
+ Vẻ đẹp của sông Hương khi chảy vào lòng thành phố
“Sông Hương vui tươi hẳn lên…đông bắc” → nhà văn cảm nhận sông Hương như một thực thể sống động, có niềm vui, tâm trạng khi tìm lại được chính mình
“Chiếc cầu trắng… lời của tình yêu”. → vẻ đẹp thoát tục của sông Hương và cầu Tràng Tiền được miêu tả qua nghệ thuật so sánh tài hoa.
“Không giống như sông Xen…yêu quý của mình” → niềm tự hào của tác giả khi so sánh sông Hương với các con sông nổi tiếng trên thế giới.
Sông Hương chảy chậm, điệu chảy lững lờ như quá yêu thành phố của mình
→ Đó là vẻ đẹp của một dòng sông thơ mộng, mang trong mình những cảm xúc lạ thường, lưu luyến khó quên khi bước vào thành phố.
– Nghệ thuật:
+ Tác giả sử dụng trình tự kể từ xa đến gần
+ Sử dụng linh hoạt các biện pháp nghệ thuật so sánh, nhânn hóa, ẩn dụ…
* Kết bài
– Khẳng định lại vẻ đẹp của dòng sông Hương qua cái nhìn của Hoàng Phủ Ngọc Tường
– Khẳng định lại nhận định của tác giả về dòng sông Hương.
b. Ai đã đặt tên cho dòng sông? là tác phẩm được rút ra từ tập kí cùng tên, là một trong những tác phẩm tiêu biểu nhất cho phong cách văn chương của Hoàng Phủ Ngọc Tường. Thể kí của ông luôn nổi bật ở chất tài hoa, lịch lãm; ở những suy tư sâu sắc về văn hóa, lịch sử ở ngôn từ mềm mại, tinh tế, đầy những liên tưởng bất ngờ, tạo được sự kết nối đa chiều với nhiều văn bản khác. Văn bản Ai đã đặt tên cho dòng sông? được tác giả lấy cảm hứng từ dòng sông Hương thơ mộng, trữ tình nơi xứ Huế để ca ngợi vẻ đẹp của đất nước, quê hương mình, từ đó bày tỏ tình yêu đất nước, con người nơi đây.
Bởi vậy, dưới con mắt của một nghệ sĩ với tâm hồn đa sầu, đa cảm, đứng trước dòng sông Hương thơ mộng, trữ tình đến thế, tác giả nhận thấy “không bao giờ tự lặp mình trong cảm hứng của nghệ sĩ”. Có khi nó đến một cách dồn dập, hồ hởi, nhưng có khi lại nhẹ nhàng, sâu lắng, tùy vào tâm trạng của người nghệ sĩ. Đó là thứ cảm xúc tinh tế của những người nghệ sĩ chân chính khi họ đứng trước cái đẹp.